Kiedy postrzelono Ronalda Reagana i przyjechali karetką lekarze, aby go ratować i operować, to znany z poczucia humoru prezydent Ameryki powiedział: – Mam nadzieję, że wszyscy jesteście Republikanami!? Na co jeden z nich odpowiedział: – Panie prezydencie, dziś wszyscy w USA jesteśmy Republikanami.
Jak by to wyglądało w Polsce? Przykład tego jak został potraktowany Lech Wałęsa mówi wszystko. Tak, wiem: jego postrzelenie było metaforyczne i było „zaledwie” oskarżeniem. A Paweł Adamowicz…?
Napisałem książkę „Stany amerykańskie” i opublikowałem na blogu jej fragment o bezdomnych w San Francisco. Te sceny mną wstrząsnęły. Nigdy nie widziałem ludzi tak „zredukowanych”, tak odczłowieczonych. Wyraziłem oburzenie, wstrząs w formie literackiej – potraktowano to jak tekst polityczny, publicystyczny. W sumie wiem, gdzie żyję i mogłem się tego spodziewać. Ale czasem nie warto kalkulować i czasem warto mieć nadzieję, że można obudzić sumienie świata. Inna rzecz, że zazwyczaj płonną.
Wiem, że wielu trudno to będzie przyjąć, ale napisałem ten tekst jako syn więźniarki z Majdanka, który całe życie słyszał tę historię. Nie jestem w stanie chodzić na Majdanek. Nie byłem w stanie patrzeć na bezdomnych w San Francisco. Nie boję się słów, ani odpowiedzialności. Więźniowie z Majdanka mieli w sobie resztkę ludzkiej godności, nawet jako czysty rewers, a oni tam, w najbogatszym mieście świata, już jej nie mają. Niestety. Jak to nazwać? Czy tak jak Primo Levi – czy to jest człowiek?
Nazwałem jak umiałem i trzeba mieć wiele złej woli, żeby nie widzieć mojego przerażenia, a widzieć tylko podłość. Cóż, wiadomo jacy ludzie tak właśnie widzą świat. Gdybyście przeczytali ten fragment w książce eseistycznej, to nie bylibyście oburzeni, ale media społecznościowe nadają wszystkiemu, co się w nich publikuje, charakter publicystyczny.
Uważacie, że tak nie wolno pisać? To spalcie (uprzedzam – to metafora):
– „Piekło” Dantego
– „Piekło” Boscha
– „Braci Karamazow” Dostojewskiego
– „Chłopów” Reymonta
– opinie Piłsudskiego o „Polakach”
– ale też Herberta, bo czyż można urazić bardziej, niż nazywając „Pan Cogito”?
I setki innych dzieł.
Ponieważ wierzę, że każdy może się zastanowić, dlatego na koniec cytaty ze Starego i Nowego Testamentu oraz sonet Szekspira.
Zastanówcie się.
Całe moje życie w Polsce to walka z wiatrakami. Uwaga – to metafora.
List do Koryntian [4, 11-13]:
Aż do tej chwili łakniemy i cierpimy pragnienie,
brak nam odzieży, jesteśmy policzkowani i skazani na tułaczkę,
i utrudzeni pracą rąk własnych. Błogosławimy, gdy nam złorzeczą,
znosimy, gdy nas prześladują; dobrym słowem odpowiadamy, gdy nas spotwarzają.
Staliśmy się jakby śmieciem tego świata i odrazą dla wszystkich aż do tej chwili.
Stary Testament, Lamentacje [3, 43-45]:
Odziałeś się w gniew, by nas ścigać,
zabijałeś, nie miałeś litości.
Ukryłeś się za obłokiem,
by prośba nie doszła.
Uczyniłeś z nas śmieci, plugastwo
pomiędzy ludami.
William Szekspir, Sonet 66:
W śmierć jak w sen odejść pragnę, znużony tym wszystkim:
Tym, jak rzadko zasługę nagradza zapłata,
Jak miernota się stroi i raduje zyskiem,
Jak czystą ufność krzywdzi wiarołomstwo świata,
Znużony – odejść pragnę; lecz chęć w sobie dławię:
Jeśli umrę, sam na sam ze światem cię zostawię.
Jak hańba blask honoru rychło brudem maże,
Jak żądza na złą drogę dziewiczość sprowadza,
Jak zacność bezskutecznie odpiera potwarze,
Jak moc pospólną trwoni nieudolna władza,
Jak sztuce zatykają usta jej wrogowie,
Jak naukę w pacht biorą ignorantów stada,
Jak prostą prawdomówność głupotą się zowie,
Jak dobro złu na sługę najwyżej się nada.